শ্মশান

কবিঃ- ৰত্নেশ্বৰ মহন্ত

            ধনীয়ে ফিতাহি কৰে 'মই ধনবান' ;

            গৰ্বীয়ে নেদেখে বৰ নিজৰ সমান।

মানীয়ে নেপালে মান              ভাবে মৰাৰ সমান ,

            উচ্চ-নীচ সংসাৰত সকলোতে আছে,

             ধনী, দুখী, বৰ সৰু শ্মশানে নেবাছে।

                        জীয়াই থাকোতে চতুৰ্দোল সিংহাসনে,

                        নৰপতি শোভে বহু বসন-ভূষণে,

 সাধাৰণ দুই চাৰি                      ওচৰ চাপোক চাৰি,

            দেখাকে নেপায় কত কৰি সবিনয়,

            শ্মশানে সকলো কিন্তু লয় কৰি লয়।

                        ভাল বস্তু খায় যিবা, খায় বিহ কানি ;

             অজ বস্ত্র পিন্ধা, কিবা পিন্ধা ফটাকানি ;

সমানে সাদৰে কোনে ?                      এই শ্মশানৰে কোণে

            কালে সমভাৱে সকলোকে টানি আনে ?

             সকলোকে সমানে সামৰিব নে আনে ?

                        বিষম সংসাৰ সাৰাসাৰ বাছ নাই,

            ধনে জনে বলী হলে সমাদৰ পায় ;

পণ্ডিতো ভিখাৰী হলে                          বিধি বেয়া ফালে হলে

            মহা মূৰ্খো ধনী হলে পায় সমাদৰ,

            শ্মশানৰ আগত একোৰে নাই দৰ ।

                         দ-ৰ বস্তু দ-ত থাকে, বামৰ বামত,

            দ-ৰ নাই দ-বাম একোৰে শ্মশানত ;

সুখ-শিখৰৰ পৰা                                 বিপদ-পোতত পৰা

            সকলোৰে অন্তকালে শ্মশানেহে গতি

                        শ্মশানক বিনে আন পিনে নাই গতি ;

                         সংসাৰৰ মাজে মাজে অদৃষ্টৰ ফলি

            কাৰো কাৰো জ্বলি উঠে কাৰো যায় জ্বলি ;

ভাগ্যৱান উঠে জ্বলি,                           দৰিদ্ৰৰ পৰে মলি

            ভাগ্যে ধন ৰত্ন পায়, দৰিদ্ৰৰ ছাই,

             সুখী দুখী  শ্মশানে সমানভাৱে চায়!

                        বল থকা সৱে বলী, বলহীন বলি ;

            বলীয়ে নির্বল হৰে নানা ৰূপে ছলি ;

শক্তিৰ গৌৰৱ কৰি,                             ফুৰে যেন মত্ত কৰী,   

            সংসাৰ ভৰত তাৰ যেন টলমল,

            শ্মশান পালেই ছাই-ভস্ম হয় বল ।

ধনীৰ নিশাও দিন,                                দিনে নিশা, হলে দীন,

            ধনে সংসাৰত কৰে দিন-ৰাতি চিন,

ধনে আজি প্রাণ তাৰে                          মৃত্যু হয় কালি তাৰে,

            নুবুজে গহীন ভাবে লোক বুজ-হীন।

                        শ্মশানে সৱাৰে অন্ধকাৰ

                        দিন ৰাতি সৱে একাকাৰ ;

                        কাকো ক’তো কদাপি নেতাৰে

                        ধনী, সুখী, সকলোকে মাৰে ;

                        শ্মশান সাম্য শিক্ষাৰ স্থল সংসাৰত

                        সকলোৱে শিক্ষা লভা অহঙ্কাৰী যত।

                        টোকোনাও ইয়াতে ৰবহি

                        সুখীয়াও ইয়াতে শুবহি,

                        ৰজাৰো এয়েই শেষাসন,

                        ৰাইজৰো অন্তিম শয়ন।

                        মাটিৰ শৰীৰ ইটো মাটিতে মিলিব

                        ধুন-পেছ মিছা কিয় লাগিছে কৰিব?

                                    মিছা দৰ্প, মিছা অভিমান,

                                    মিছা সুখ, মিছা ধন-মান

                                    মৰিলেই সকলো সমান,

                                    শ্মশানেই জ্বলন্ত প্ৰমাণ !